Onze aangezichtszenuw is goed te vergelijken met een dikke telefoonkabel die de telefooncentrale (de zenuwkern in onze hersenen) verbindt met een stadswijk (ons gezicht). Grote draadbundels splitsen zich naar diverse flatgebouwen (delen van het gezicht). Dan lopen ze naar de verschillende verdiepingen (gezichtsspieren). Uiteindelijk brengen afzonderlijke draden de telefoonsignalen naar ieder afzonderlijk appartement (spiervezels, traanklieren en smaaksensoren).
Hoewel onze aangezichtszenuw minder dan 1 millimeter dik is, bevat hij 10.000 zenuwcellen (neuronen).
De aangezichtszenuw bevat drie soorten neuronen.
Sensorische zenuwcellen zijn verantwoordelijk voor de smaakpapillen in een deel van onze tong. Daardoor hebben sommige mensen met de Ziekte van Bell een vreemde smaaksensatie of smaakverlies aan één kant van de tong (de voorste twee derde delen).
Parasympathische vezels zijn verantwoordelijk voor de werking van de traanklier. Tijdens de acute fase van de Ziekte van Bell droogt ons aangedane oog uit doordat de traanproductiesignalen de traanklier niet kunnen bereiken.
Motorische zenuwcellen zijn erg belangrijk. Ze verbinden onze hersenen met de gezichtsspieren; daardoor kunnen we met onze ogen knipperen, onze emoties weergeven en duidelijk articuleren. Bundels motorische zenuwcellen sturen mimische signalen naar de verschillende delen van ons gezicht. De bundels splitsen zich in kleinere bundels om afzonderlijke gezichtsspieren te innerveren, en vervolgens nog verder in heel kleine bundels die de werking van delen van spieren reguleren. Afzonderlijke neuronen (zenuwvezels) sturen mimische signalen naar individuele spierstrengen, zoals telefoongesprekken die uw huis of mobiele telefoon bereiken. De aangezichtszenuw telt ongeveer 7000 motorische zenuwcellen.
Een motorische zenuwcel bestaat uit drie hoofdonderdelen: het cellichaam (soma), dendrieten (talrijke takvormige verbindingen waarmee afzonderlijke neuronen signalen uitwisselen) en het axon (een lange ‘draad’ die het cellichaam verbindt met de corresponderende spiervezel). Axonen vormen de snelwegen tussen de hersenen en de gezichtsspieren. Ze geleiden fijn gecoördineerde commandosignalen (efferente signalen) van de kern van de aangezichtszenuw naar diverse groepen spiervezels om zo onze gezichtsuitdrukkingen te produceren.
Het axon eindigt in de zogeheten motorische eindplaat. Dit is de microscopisch kleine scheiding tussen zenuw en spierweefsel, waar het elektrische signaal van de zenuwvezel overgaat op de spiervezel en deze laatste prikkelt. De prikkeling resulteert in samentrekking.
Net als een elektriciteitsdraad is elke afzonderlijke zenuwvezel (axon) elektrisch geïsoleerd, door een omhulsel van een speciaal proteïne, myeline. Elk axon wordt ook mechanisch beschermd door een buisvormig endoneurium. Bij de Ziekte van Bell raakt het myeline beschadigd doordat gezwollen weefsel het mechanisch afknelt, waardoor de elektrische isolatie verloren gaat en mimische signalen de gezichtsspieren niet meer kunnen bereiken. Dit wordt geleidingsblokkade genoemd.
Ook inwerking van toxines kan geleidingsblokkade veroorzaken. Zo blokkeert botulinetoxine (botox) motorische eindplaten permanent. Deze beschadiging is onomkeerbaar en het axon moet, om de verbinding met de corresponderende spiervezels te herstellen en weer te kunnen functioneren, nieuwe contactpunten genereren. Dit verklaart waardoor botoxinjecties alleen maar tijdelijk effect hebben. Afhankelijk van het regeneratieve vermogen van het lichaam hervinden binnen twee tot vijf maanden de takken van de aangezichtszenuw het contact met ‘hun’ gezichtsspieren en herwinnen hun functie.
Hier zij opgemerkt dat de hersenen in de hele periode na botoxinjecties normaal mimische signalen blijven produceren, soms zelfs actiever (dit bespreken we elders). De signalen gaan langs de axonen naar de spieren, maar kunnen de geblokkeerde motorische eindplaten niet passeren.
Als het gaat om herstel van de Ziekte van Bell moeten we een goed begrip hebben van de bouw van de aangezichtszenuw en het mechanisme van geleidingsblokkade. Alleen dan kunnen we analyseren wat er aan de hand is en de juiste herstelmethoden kiezen die de gewenste resultaten kunnen hebben.
– Alex Pashov
Crystal Touch Bell’s Palsy Clinic
